Günümüzde oftalmik optik teknolojisi: Son on yılda optik konsültasyonda neler değişti

13. yy.'da Italyan keşişleri dağlarda buldukları beril kristallerinden yaptıkları kısmen işledikleri mercekleri kullanarak günümüzün modern gözlüklerinin öncülerini tasarladılar. Görme problemlerine çözümlerin geliştirilmesi bakımından o yandan bu yana pek çok şey değişti. Görme problemleri daha önce hiç olmadığı kadar çok kişiselleştirilmiş yollarla çözüme kavuşturulmakta ve ölçüm yöntemleri devamlı daha da kesin bir hal almaktadır. Peki oftalmik optik alanında son gelişmeler ve akımlar neler? DAHA İYİ GÖRME bu sorunun yanıtını alabilmek için Almanya'daki Aalen Üniversitesi'nde Oftalmik Optik Bilimler dersini vermekte olan iki öğretim görevlisi ile görüştü.

DAHA İYİ GÖRME: Bay Meyer, Bay Rath sizce oftalmik optisyenlik mesleği son on yıl içinde nasıl bir değişim geçirmekte? Peki ya eğitimde ne gibi değişiklikler söz konusu?

Volker Meyer: Oftalmik optik biliminin son on yıl içinde tamamen özelleşmiş bir dal haline geldiğini önemle belirtmeliyim. Bir yandan, gözlükler daha önce hiç olmadığı kadar düşük fiyatlarda satışa sunulmakta; öte yandan ise uzman oftalmik optisyenler alanlarında özelleşmekte ve en üstün kalitede, komplike ve kişiye özel çözümler sunmaktadır. Ayrıca diğer ürünlerde de benzer gelişmeler gözlenmektedir.

İkinci bir akım, bazı oftalmik optisyenlerin ağırlıklı olarak modaya yoğunlaşması, öte yandan diğerlerinin de gözlük camı teknolojisi konusunda yani optometri alanında özelleşmesi olarak sayılabilir.

Heinrich Rath: Gözlük camı teknolojisinde bu denli uzmanlık sağlanabilmesinin sebebi donanımın son yıllarda daha da gelişmiş olmasıdır. Artık giderek daha hassas ölçümler almayı mümkün kılan son derece gelişmiş donanım seçenekleri mevcuttur. Örneğin ZEISS tarafından üretilen i.Profiler^®'i ele alalım; gelecek nesil optisyenler bu cihazı mutlaka dikkate almalıdır. Aynı zamanda özel gözlük camları ve çerçeveler gibi çok sayıda yeni ürün de piyasada yerlerini almaktadır. Görme problemlerine en uygun çözümleri belirlemek amacıyla gözlük kullanıcılarıyla beraber çalışma yapmak giderek daha vazgeçilme bir hal almaktadır. Birçok yeni teknoloji kapsamlı bir müşteri konsültasyonunu hiç olmadığı kadar önemli kılmaktadır! Bizim enstitümüzde dahi artık eğitim ve final sınavlarının yaklaşık % 50'si beceriye, geri kalan % 50'si ise müşteri konsültasyonuna dayandırılmaktadır.

DAHA İYİ GÖRME: Piyasada şu an hangi yeni ürünler mevcut ve bunlar özel bir konsültasyon gerektiriyor mu?

Volker Meyer: Görme değişti ve doğal olarak ZEISS gibi görme teknolojileri üreten firmalar bu doğrultuda görme çözümleri geliştirmeye başladılar. Artık günlük hayatımızda bilgisayar, akıllı telefon ve navigasyon sisemlerinin kullanımı önemli bir rol oynamakta. Sonuç olarak daha çeşitli görme durumları oluşmaktadır. Gözlerimiz farklı görme uzaklıkları arasında daha sık ve daha hızlı biçimde değişkenlik göstermek zorunda kalmaktadır; okuma için yakın mesafe, bilgisayar ve navigasyon cihazları için orta mesafe ve özellikle araba kullanırken de uzak mesafede net görüşün sağlanması son derece önem taşımaktadır. Bu durum özellikle tek bir gözlük camında birden fazla görme mesafesinde görebilmeyi mümkün kılan progresif gözlük camları konusundaki talepleri artırmıştır. ZEISS officelens adıyla tüketicilerin özel ihtiyaçları doğrultusunda özellikle orta mesafede görme için optimize edilen ofis kullanımına uygun gözlük camları geliştirmiştir. Tüm bunlar gözlük kullanıcısının belirli görme durumlarına uygun biçimde düzenlenmiş net ve rahat bir şekilde görme elde etmesini sağlamaktadır.

Heinrich Rath: Tabi bu gözlük kullanıcılarına çok özel bir konsültasyon sunmam gerektiği anlamına gelmektedir. Bir gözlük tek başına tüm ihtiyaçları karşılayamaz, dolayısıyla gözlük kullanıcılarının güneş gözlüğü ya da spor aktiviteleri gibi görme faaliyetleri için fazladan bir gözlüğe daha ihtiyaçları olup olmadığını belirlemek amacıyla onlarla yakın ilişki halinde olmam gerekmektedir.

DAHA İYİ GÖRME: Daha gelişmiş teknoloji (ZEISS'ın teknolojik ürünleri olan i.Profiler^® ve i.Terminal^® by ZEISS) konsültasyonun kalitesini değiştirdi veya hatta daha da artırdı demek sizce doğru olur mu?

Volker Meyer: Yeni ölçüm cihazları, eskilerine kıyasla onları kullanmakta olan oftalmik optisyenlere daha fazla seçenek sunmaktadır. i.Profiler^® dalga yüzü teknolojisi kullanarak ölçüm gerçekleştirebilmemizi mümkün kılmaktadır. Bu teknoloji bize her gözün tam bir profilini vermekte ve ayrıca göz bebeklerinin büyüdüğü alacakaranlık ve karanlıkta görme faaliyetinin ne şekilde geliştiğini göstermektedir. Buna dayanarak çok fazla şey öğrenebiliriz, yalnızca gözün derecesi hakkında bilgi edinmekle kalmayıp aynı zamanda katarakt başlangıcı gibi diğer görme problemleri hakkında da bilgi edinebiliriz. Eğer görme problemleri bu ikinci tipteyse ya da bunlara ait olası koşullar mevcut ise, tüketicinin bir göz doktoruna danışmasını önermekteyiz.

Heinrich Rath: Biz oftalmik optisyenler olarak mümkün olan en hassas biçimde çalışmak isteriz, fakat doğal olarak tüketicilerin anlayabileceği bir biçimde hizmet sunmamız da gerekmektedir. Sonuçta tüketici parasının karşılığında ne aldığını tam olarak anlamalıdır. i.Terminal^® teknolojisini gözlük camlarını çerçevelere yerleştirmek amacıyla kullanıyoruz. Bu işlemi yaparken her milimetre son derece önem taşımaktadır. Gözlük camından en iyi biçimde yararlanabilmek ve rahat bir görme sağlamak için gözlük kullanıcısının yakın, orta ve uzak görme mesafelerinin camın bu mesafeler için tasarlanmış olan bölgeleri ile uyumlu olması gerekmektedir.

Dolayısıyla, mesleğimizi doğru biçimde icra etmemiz hassas ölçümler yapan cihazlara dayanmaktadır. Tabi ayrıca el becerisi ve ustalık da mesleğimizin önemli birer parçasını oluşturmaktadır. Bir oftalmik optisyen olarak ölçülen veriyi okuyabilmeli ve uygulayabilmeli, uygun ürün ve kaplama biçimini seçebilmeli, görme gereksinimlerine uygun çerçeveyi seçebilmeli, daha sonra bu çerçeveyi kullanıcının burun ve kulakları üzerinde rahat ve düzgün biçimde ortalamalı ve gerekli ayarlamaları yapabilmeliyim. Bu bakımdan on yıl öncesine kıyasla bugün bir hayli fazla seçeneğe sahibim! Kalite bu ayrıntılar sayesinde sağlanmaktadır ve işte kaliteye odaklanan profesyonel oftalmik optisyenleri bu dev gözlük piyasası veya internetten ısmarlanan gözlüklerden ayıran bu detaylardır. 

DAHA İYİ GÖRME: İnsanlar önceki yıllara kıyasla daha mı iyi görmektedir?

Volker Meyer: Evet! Bizim gibi oftalmik optisyenler tüketicilerin daha iyi görmesini sağlayabilmektedir. Ne yazık ki, sayısı giderek artan ucuz gözlükler de görme bozukluklarına yol açabilmektedir. Teknoloji, hassas ölçüm elde edebilmek için geçen zaman ve ürünün kişiselleştirilme derecesi basit çözümlere kıyasla daha maliyetlidir. Gözlük kesinlikle standart bir ürün değildir, o her zaman kişisel bir ürün olmuştur.

Heinrich Rath: Bunu o ürünü hiç bir zaman önceden deneyememenizden anlayabilirsiniz. Gözlük önce üretilen ve daha sonra da yüze uyacak biçimde ayarlanan bir üründür, işin mahareti burada yatıyor. Eğer gözlük kullanıcısına uymazsa, örneğin çok sayıda küçük vidalardan birinin ayarında herhangi bir hata yapılmışsa baş ağrılarına neden olabilir. Diğer bir ihtimalle problem çerçeveden kaynaklanmaktadır; örneğin kullanıcının eski çerçevesi metalden yapılmış ve hafif ise ve yeni çerçevenin malzemesi boynuz ise, bu yeni çerçeve o kimseye çok ağır gelebilir. Bir kimsenin yeni gözlüğünden memnun olmamasının altında psikolojik nedenler de yatıyor olabilir.

Volker Meyer: İlk kez kullananların progresif gözlük camlarına alışmaları gerekmektedir. Zaten beynimiz bize bu konuda yardımcı olmaktadır! Belli bir zaman sonra beyin en iyi şekilde görebilmek için gözlük camlarının hangi bölgesinden bakması gerektiğini öğrenmektedir. Öte yandan, insan "yanlış görmeye" de alışabilmektedir. Bu durumda kişi postür bozukluğundan dolayı bel ağrısı çekmekte ya da görme potansiyelinden tam anlamıyla faydalanamamaktadır. Bizler, oftalmik optisyenler olarak tüm bu konularda gözlük kullanıcılarına bireysel konsültasyon sağlamakla sorumluyuz.

Heinrich Rath: İlk progresif gözlük camları üretildiğinde, tanınmış bir profesör şöyle demişti: "Progresif gözlük camları kabul görmeyecektir." O dönemde bifokal camlar halen popülerdi; her gözlük camında iki mesafe için iki ayrı cam bölgesi bir araya getirilmekteydi, bu da görüntü atlaması olarak bilinen probleme neden olmaktaydı. Progresif gözlük camlarında bu sorun bulunmamaktadır, öte yandan her cam optik olarak tanımsız bir bölgeye sahiptir. Bu bölge gözlük camının kalite ve tasarımına bağlı olarak daha büyük ya da daha küçük olabilir. Tabi profesör bunun farkındaydı ancak beynimizin işlem gücünü hesaba katmamıştı. Bununla birlikte, fiziksel bir duyu olarak görme ile algılama birbirinden farklıdır. Günümüzde progresif gözlük camları presbiyopi tedavisi için tercih edilmektedir ve oldukça popülerdir.

DAHA İYİ GÖRME: Gözlük camları konusunda atılacak bir sonraki adım sizce ne yönde olacaktır?

Volker Meyer: Gözlük camlarının kalitesi ve tasarımı bakımından gelişmeler yapılmaya devam edilecektir. Bu bakımlardan daha sona yaklaşmadık bile. Progresif gözlük camlarını daha da fazla geliştirebilmeliyiz. Ayrıca, öyle sanıyorum ki daha ince, daha hafif cam malzemeleri de geliştirilecektir. Bunlara ilave olarak, silikat camlar yani mineral gözlük camları alanı halen bir gelişme potansiyeline sahiptir.

Heinrich Rath: Ben ayrıca fotokromik, kendiliğinden renklenen gözlük camları bakımından da gelişmeler olacağını düşünüyorum. Günün birinde gözlüğümüzün rengini akıllı telefonlarımızda yer alan bir uygulamayı kullanarak ayarlayabilmek harika olurdu...