Gözlük camlarınız gerektiğinden daha yüksek veya daha düşük numaralarda ise veya yanlış montajı yanlış yapılmış ise, gözlerinize zarar verebilir mi?

Hiç yanlış gözlük camlarının gözlerinize zarar verip veremeyeceğini düşündünüz mü? Bunu yanıtlamak kolay değildir. İdeal düzeltme sağlamayan gözlük camları bir kişinin görmesini ve yaşam kalitesini tabii ki olumsuz etkiler ama bunun uzun dönemli ve geri döndürülemez hasara yol açmasına sık rastlanmaz. Yeterince düzeltilmemiş uzağı görememe kullanıcıyı daha da miyop yapabilir ama bunun hipermetropi için de geçerli olmasıyla ilgili bir rapor yoktur. Yine de gözün net görmeyi sağlamak için daha çok çalışması ve bazen çok zorlanması gerekir. Bunun nedeni gerekenden fazla veya az düzeltmenin gözlük camının ideal desteği sağlamaması anlamına gelmesidir. Presbiyopi olarak bilinen yaşla ilgili görme kaybı olan birisinde montajı doğru yapılmamış gözlük camları merdiven çıkma gibi durumlarda görme alanı bulanıklığı nedeniyle kişinin kendisini iyi hissetmemesine yol açabilir.

Görme sistemi çok esnektir: çeşitli mesafelerde doğru odaklanmayı 'öğrenir' ve kişinin görmesini o andaki duruma ve herhangi bir görme kusuruna göre mümkün olduğunca uyarlar.

Artık cep telefonundaki kelimeleri okuyamadıklarında kişilerin gözlerini kıstıklarını veya henüz uygun şekilde düzeltilmemiş bir görme problemini engellemek için rahatsız bir şekilde durduklarını sıklıkla görebilirsiniz. Tüm bunlardan kişiye özel bir gözlükle kaçınılabilir.

Gözlük kullanıcılarının çoğu şikayeti küçük sorunlar nedeniyledir ve kalıcı değildir yani bu problemler kişi tekrar ideal görmesine kavuşur kavuşmaz kaybolur. Montajı yanlış yapılan gözlük camlarının tipik bir belirtisi gözlük kullanırken net bir şekilde görememektir. Bu durum yorgun gözlerle sonuçlanır çünkü görme sisteminin net bir görüntü elde etmek üzere çok daha fazla çalışması gerekir. Fazla düzeltme gözlüklerin kullanıcı için gerekenden yüksek olması, eksik düzeltme ise gerekenden düşük olması anlamına gelir. Gözlük kullanan çoğu kişi için bu durum göz yorgunluğuna ve ayrıca baş ağrıları, boyun ağrısı ve bulantıya yol açabilir. Kişiye göre yerleştirilmemiş ucuz ve kullanıma hazır gözlük camları sıklıkla bu etkiye yol açar. Tabii ki istisnai veya acil bir durumda 'kullanıma hazır' gözlük camlarını seçmek çok mantıklıdır. Ancak bunlar kişinin gözleri için ayarlanmamış olduğundan sonuçta yorgun gözler ve diğer yan etkiler oluşabilir. Bu durumda göz doktorunuza gitmenizi öneriyoruz çünkü görme bozukluğunuzu ve mevcut gözlük camlarının halen ideal düzeltmeyi sağlayıp sağlamadığını belirlemek üzere bir göz testi yapabilirler.

Yaşla ilgili görme kaybının başlangıcında (genellikle kişide 30'lu veya 40'lı yaşlarının ortalarında başlar ve ön presbiyopi denir) tek odaklı camlar veya kontak lenslerden multifokal yani progresif camlara geçmeyi gerektirir. Birçok kişi iki nedenle bu değişiklikte çok zorlanır. Hem progresif camları sadece yaşlıların kullandığını düşünürler hem de bu değişiklik kullanıcıyı görmeyi tekrar öğrenmeye zorlar. Progresif camlar durumunda ise yakın, orta mesafeli ve uzak görme için olan görme bölgeleri bu camlarda birbirinin üzerinde yer aldığından dikey göz hareketleri gerektirir. Gözlük kullanmadığımız zamanlarda veya sadece tek odaklı camları kullanırken ise gözlerimizi ve başımızı yatay hareket ettiririz.

Presbiyopi nedeniyle progresif camlara geçtiğimizde izlenmesi gereken iki temel öneri vardır: ne kadar erken başlarsanız uyum o kadar kolay olur çünkü 'düşük numaralı' progresif camlarla başlamak daha az zorlayıcıdır ve görme sistemi de bu yeni camlarıyla nasıl göreceğini öğrenmeye daha uygundur. Ayrıca presbiyopi için gözlük camları daima kullanıcıya göre özelleştirilmelidir – 'hazır satılan' gözlük camlarındaki görme bölgeleri ideal görmeyi sağlamaz.

Gözlük çerçevesine uygun şekilde montajı yapılmamış progresif camları, kullanıcının gözlerini çok yorar ve sonuçta oluşan belirtiler hem rahatsız edicidir hem de kişinin sağlığını etkileyebilir. Belirtiler arasında bulanık görme dışında baş dönmesi, baş ağrıları, yorgunluk veya bulantı vardır ve bunlar örneğin merdiven çıkma gibi durumlarda görme alanının bulanması nedeniyle oluşurlar. Ancak progresif gözlük camında yakın, orta mesafe ve uzak görme için farklı görme alanlarının kullanıcının görme profiliyle mükemmel eşleşmiş bir durumda yer alması hem kullanıcının kendi toleransını arttırır hem de kişinin yeni progresif gözlük camlarıyla ne kadar iyi görebildiği konusunda temel bir belirleyici faktördür. Progresif camların tam potansiyelinin ancak gözlük çerçeveleri ile camlarının pozisyonu kullanıcının yüzü, gözleri ve yaşam tarzına tam olarak uyduğunda elde edildiğini unutmayın. Camlarda bulunan farklı görme alanlarının hassas bir şekilde montajı gerekir. 'Yanlış' gözlük camları kullandığınızdan şüpheleniyorsanız, örn. yakın bölgenin gücü okumak için gerekenden düşükse veya araba sürmek gibi zor işler yaparken net görmek zorsa görme profinizi tekrar belirlemesi için optisyeninizi ziyaret etmeniz gerekir.

Çocukların gözleri halen gelişmekte ve birçok değişiklikten geçmektedir: yaşamın ilk yılında yaklaşık yüzde 50 civarındaki görme keskinliği genel olarak üç yaşına ulaşıldığında yüzde 100'e çıkar. Bir çocuk dokuz yaşına geldiğinde uzaysal görme tamamen gelişmiştir ama görme alanı 12 yaşına kadar gelişmeye devam eder. Bu yaşta bile görme süreci henüz tamamlanmamıştır çünkü kişinin gözleri yetişkin hale gelinceye kadar büyümesini sürdürür. Bu nedenle çocuğunuza sık sık göz testi yaptırmanız önemlidir. Gözlük camlarının numaralarının doğru olup olmadığını bir göz doktoru düzenli olarak kontrol etmelidir çünkü bu numaralar çocuklarda hızla değişebilir. Çocukların gözlerini zararlı UV radyasyonundan korumak şarttır ve çocuk gözlükleri olağanüstü dayanıklılık gibi başka kriterleri de karşılamalıdır.

İdeal olmayan gözlükler hem uzağı göremeyen hem yakını göremeyen çocuklar ve yetişkinlerin gözlerini etkileyebilir. İdeal olmayan bir gözlük çocuğun gözlerine zarar vermez ama görmesinin tam olarak gelişmesini önleyebilir. Neyse ki ideal bir çocuk gözlüğü tam tersi etkiye sahip olabilir ve ideal görmenin oluşmasına yardımcı olur. Özellikle Asya'da sık görülen bir miyopi türü olan ilerleyici miyopisi olan çocuklarda özel camlar refraksiyon kusurunun ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Ayrıca bazı şaşılık türleri nedeniyle oluşan görme problemlerinin önlenmesine gözlükler yardımcı olabilir. Bu nedenle bebeklerin ve küçük çocukların gözleri, tedavilerine mümkün olduğunca erken başlanması için bir göz doktoru tarafından düzenli olarak kontrol edilmelidir. Çeşitli şaşılık tipleri ve ilgili tedavi seçeneklerini burada bulabilirsiniz.

Eskiden mum ışığı gibi zayıf ışıkta okumanın gözlerinize zarar vereceği sıklıkla söylenirdi. "Gözlerinizi şaşı yaparsanız öyle kalabilirler" şeklindeki diğer batıl inançlar gibi bu düşüncenin de bilimsel bir temeli yoktur. Yine de zayıf ışıkta veya yanlış gözlük camları kullanıldığında gözün iyi görme sağlamak için daha çok çalışması gerekir. Ancak göz kaslarını erken yormak ve kişinin görmesini geçici olarak sınırlamak dışında bir zararlı etki tanımlanmamıştır.

Gözlerimizin sağlığı için en büyük riski güneşin yaydığı doğal ışık oluşturur. Eğer gözlerinizi yeterince korumazsanız güneşte bulunan UV radyasyonu hem kısa dönemli hem uzun dönemli riskler oluşturur. Tam koruma için mutlaka güçlendirilmiş UV filtreli güneş gözlüğü camları veya yüksek kalitede UV korumalı renksiz gözlük camları kullanılmalıdır. Burada bu konu hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz.  

Özet olarak: Gözlük camlarının yanlış veya kötü montajı sonucunda bir kişinin gözüne kalıcı olarak zarar verebilecekleri konusunda herhangi bir kanıt yoktur. Ayrıca herkesin bildiği gibi az ışıkta veya çok parlak ekranlarda okumak, zarar vermekten çok rahatsız edicidir. Çocukların gözleri gelişmeye devam ettiğinden herhangi bir görme kusuru daima ideal şekilde düzeltilmelidir. Ayrıca herkes gözlerini zararlı UV radyasyonundan korumalıdır.

'Kötü görme' açısından gözlerimiz kendilerine kötü davranılmasını kaldırabilirler. Yine de kusursuz bir gözlük hem düzeltilmemiş görme kusurlarının yan etkilerini önler hem de kullanıcının rahatını ve kişinin yaşam kalitesini arttırır.