Çocuklarımızın gözleri

Yeni doğan bir bebeğin gözleri ışık saçar, bir gülümseme yüzünü aydınlatır, bunlar bir anne için bebeğini kollarına aldığında yaşayacağı en harika anlardır. Bu evrede, bebeğin gözleri hala gelişiyordur ve çevresini tam olarak tanıyamaz. Bizim küçük bebeğimiz her şeyi öğrenmek zorundadır, nasıl yürüneceğini, nasıl konuşulacağını ve gözleri de nasıl görüleceğini öğrenmek zorundadır.

Bu nedenle, dört yaşından küçük daha yeni yürümeye başlayan çocukların %20’ ye yakınının görme sorunları çektiğini bilmek önemlidir. Bu yine de endişelenmek için bir neden değildir: modern çocuk gözlükleri, çocuğunuzun görme yeteneğinin gelişmesine yardımcı olabilir.

Her insanın görme ve hareket yeteneği DNA’ sında mevcuttur, sonuç olarak bu bilgiler görmeyi, yürümeyi ve koşmayı öğrenmemize olanak sağlar. Yeni doğan bir bebeğin gözleri en kısa zamanda dünyasına giren her şeyi görebilir. Yine de yeni doğan bir bebeğin görmesi, bir yetişkinin görmesi kadar gelişmiş değildir. Kendi görme keskinliği gelişmeye başladığında, mesela bu yetenek onun bazı detayları fark etmesini ve bir nesneyi tanımasını sağlayacaktır. İnsanların keskin gözlerle görmenin tadını çıkarmaya başlaması için epey uzun zaman geçer.

• Hayatının ilk ayında, bebeğin görmesi bulanıktır, ancak karanlık ve aydınlığı ayırt edebilir. Görme ufku yaklaşık 30 santime erişebilir.
• İkinci ayda, yüz hatlarını ya da desenleri fark etmeye başlar. Bu küçücük insanoğlu artık renkleri ayırt edebilir hale gelir.
• Üçüncü ve dördüncü aylarda, çocuk ebeveynlerine gülümsemeye başlar, renkleri ayırt edebilir ve yaklaşık 25 santimlik mesafeyi net bir şekilde görebilir.
• Beşinci ay itibariyle, bebek ebeveynlerini fark eder. Bu, gizlice odayı terk etmeyi denediğinizde bebeğin bunu sesli bir şekilde protesto etmesinden bellidir.
• Altıncı ay, çocuk nesneleri tutmaya başlar ve uzaktaki şeyleri net olarak görebilir.
• Yedinci ay itibariyle, bebek sadece nesneleri tutmakla kalmaz; aynı zamanda onları döndürebilir ve çevirebilir.
• Sekizinci ay itibariyle, küçük insanlar tanıdık ve yabancı yüzleri ayırt edebilir.
• Dokuzuncu ay itibariyle, başparmak ve işaret parmakları aktif araçlar haline gelir ve en küçük nesneleri bile hayret verici bir hassasiyetle tutabilir.
• On birinci ay itibariyle, yürümeye yeni başlayan çocuk, ‘Baban nerede?’ diye sorulduğunda ona bakmak için kafasını çevirerek ona cevap verebilir.
• On ikinci aydan başlayarak, özel bir şey yaptığını ümit ederek, bazı özel nesneleri ebeveynlerine uzatacaktır. Bebeğin gözleri artık hareket eden nesneleri izleyerek bulur.
• Dördüncü doğum gününde, görme keskinliği bir erişkinin görme keskinliğine ulaşır.
• Çocuk 6 ya da 7 yaşında olduğunda, görme kabiliyeti neredeyse tamamlanmış olur.
• Çocuk 8 ya da 9 yaşlarında olduğunda, görme alanının gelişimi, çocuğun tüm durum ve olayları fark edebileceği düzeye ulaşır. Sonuç olarak, Almanların dediği gibi ‘Yola çıkabilecek durumda’ oldukları kabul edilir, örneğin görme alanı gelişimi sayesinde güvenli bir şekilde dolaşabilir.
  

Bir çocuğun gözleri henüz tam olgunluğa ulaşamadı. Keskin görmemizde kritik önemi olan göz uvulası ışığı absorbe eden sinir hücreleri uvulada bulunur aslında uterusta gelişir. Yine de bebek doğana kadar en son şeklini almaz. Sadece gözün gelişmeye ihtiyacı olmasından kaynaklanmaz, beynin de ihtiyacı vardır. Çocuk gözü çevre ışığını absorbe etmeye başladığında, alınan uyaranların prosesi asıl görüntünün geliştiği yer olan beyin merkezinde meydana gelir.

Bir görme problem erkenden saptanıp tedavi edildiğinde, bir çocuk normal görmesini geliştirebilir.

Bir çocuk gözünün normal şekilde gelişmesini sağlamak için, beyni bazı uyarımlara ihtiyaç duyar. Yine de eğer gözlerinde yolunda gitmeyen bir şeyler varsa, bu uyaranlar meydana gelmez. Eğer görme problemleri erkenden saptanıp tedavi edilirse, çocuk standart görmesini çok iyi şekilde geliştirebilir. Eğer bebeğinizde ya da yürümeye yeni başlamış çocuğunuzda aşağıdaki durumlardan herhangi birini gözlemlerseniz, bir optometri uzmanından randevu alın; çünkü bir görme probleminin belirtileri olabilir:

• Net bir şekilde göze çarpan ve kalıcı şaşılık
• Başın saplantılı şekilde tutulması ve eğilmesi
• Dikkat çekici şekilde iri gözler
• Işıktan sakınma ya da ışığa cevap verme bozukluğu
• Gözleri saplantılı bir şekilde ovalama ve yüz buruşturma
• Gözlerini herhangi bir şeye zum yapmadan çevirme
• Çocuğun tutmaya çalıştığı bir nesneyi devamlı tutamaması
  

Daha büyük çocuklarda, görme problemleri aşağıdaki özelliklerin görülmesiyle fark edilebilir:

• Çocuk sıkça sendeler ya da mobilyalara çarpar.
• Loş ışıkta ve karanlıkta görme problemlerinde artış
• Okuldaki notlarında ani düşüş
• Çocuk okumak istemez
• Çocuk kendisini diğer çocuklardan soyutlar
• Tekrar eden baş ağrıları da belirleyici olabilir
  

Çocuklar öğrendiği şeylerin %90’ına yakınını göz yoluyla özümser. Sonuç olarak, potansiyel göz problemlerinin erken saptanması kritik öneme sahiptir. Herhangi bir sağlık sorununda olduğu gibi, aynı kural burada da geçerlidir: Problem ne kadar erken saptanırsa, en çabuk ve en etkili tedavi sağlanır. Aşağıda, en yaygın görme problemleri hakkında genel bilgiler bulunmaktadır:

Hipermetropi (hiperopi)
Çocuk uzaktaki nesneleri kolaylıkla fark edebilir; ancak yakında olan şeyleri görmek için büyük bir efor harcar. Bu durum hızlı bir şekilde beyinde stres oluşturur, bu da baş ağrılarına, gözlerde kızarmaya, konsantrasyon yetersizliğine, huzursuzluğa ve okuma ya da yazma sırasında halsizliğe neden olur. Önemli not: daha çok bebekler ve yeni yürümeye başlayan çocuklarda hipermetropi görülür ve bu durum çocuğun hayatının ilk yıllarında iyileştirilebilir.

Miyop (miyopi)
Retina göze nüfuz eden ışınları uzaktan toplar çünkü [göz çok uzundur] ya da göz merceğinin ışığı kırma gücü çok yüksektir. Bu durumdan etkilenen çocuklar aktif olarak yakında olan şeylerle meşgul olurlar. Yine de televizyondaki görüntüleri, oyun oynarken topu ya da okulda tahtada yazanları görmekte zorlanırlar. Çocuklar bu görme problemini telafi etmeye çalışırken ya da uzaktaki nesneleri daha net bir şekilde görmeye çalışırken devamlı gözlerini kısar yada sürekli kırparlar.

Astigmat
Bu görme problemi aynı zamanda korneada düzensiz eğilme olarak tanımlanır. Düzensiz biçimlenmiş kornea yarıçapı bulanık ve bozuk görmeye neden olur. Bu düzensiz eğilmenin derecesine bağlı olarak, çocuk nesneleri az ya da çok derecede bozulmuş çizgiler olarak görür.

Şaşı görme (şaşılık)
Açıkçası, bir hedefe eş zamanlı olarak iki gözüyle odaklanamayan kişileri şaşı olarak adlandırırız. Uzmanlar bu durumdan şaşılık olarak bahseder. İnsanların yaklaşık yüzde beşi hiçbir acıya neden olmayan bu özel görme bozukluğu nedeniyle mağdur olurlar. Kural olarak, gözlerden sadece biri etkilenir. Odak noktası içeriye, dışarıya, yukarıya ya da aşağıya yanlış yönlendirilir. Bir başka deyişle, göz sabit bir noktayı yakınlaştırır ve bu durum gözün kesin şekilde görmesine uygun değildir; ancak retinada farklı bir yere odaklanır. Sonuç: beyinde iki farklı görüntü üretilir, biri net biri bulanıktır. Kendi işini kolaylaştırmak için, beyin kabul edilemez bulduğu görüntüyü yok etmeyi öğrenir. Bundan sonra, çocuk düzgün şekilde çalışan görebilen gözünü korur. İhmal edilen göz, görme keskinliğini tam anlamıyla geliştiremez, bu durum gözün ‘tembel göz’ olarak adlandırılmasının nedenidir. Zamanla, görme daha ileri derecede zayıflar. Eğer ciddi bir şaşılık vakası tedavi edilmezse, sağlıklı gözde görme problemi gelişebilir. Sonuçta oluşan durum ambliyopi olarak adlandırılır ki bu başka sonuçlara da neden olabilen hayat boyu süren bir fonksiyon bozukluğudur. Sadece bir gözünü kullanmaya bağımlı olan bir çocuğun boyutsal algıları gelişemez ve aynı zamanda motor kabiliyetinin gelişiminde geride kalacaktır. Bir yetişkin olarak, bu durumdan dolayı mağdur olan bir kişi araba kullanırken olduğu gibi önemli sorunlarla karşılaşabilir. İyi haber: eğer bu durum 10 ila 12 aydan evvel saptanırsa, ambliyopi çabuk ve etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Çocuk bir yaşını doldurduktan sonra, tedavi süreci daha uzun sürer.

Günümüzde çocukların gözlükleri tarz olarak kabul ediliyor ve bu nedenle gözlük takan çocuklar artık alay konusu olmuyor.

Çocuk kitaplarındaki kahramanlar gözlük takan çocuklar için yaratılmıştır. Çocukların inatla gözlük takmayı reddettiği günler tarih oldu. Günümüzde çocukların gözlükleri tarz olarak kabul ediliyor ve bu nedenle gözlük takan çocuklar artık alay konusu olmuyor. Hatırlanması gereken önemli bir şey: çocuk gözlüklerinin çerçeveleri onların bireysel ihtiyaçlarına göre kişiye özel yapılır. Üst kısımda, çerçeve çocuğunuzun kaşlarının alt sınırına kadar uzanmamalıdır. Alt tarafta ise çocuğunuzun yanak kemiğine değmemelidir. Çocuk gözlüklerinin çocuğunuz oyun oynarken ya da diğer aktiviteler sırasında onu engellemediğinden emin olun, kulak kısmındaki sap boyu çok fazla uzun olmamalı ve boşluk bırakmamalıdır. Çocuklar için yapılan gözlükler hafif, dayanıklı ve elastik olmalıdır. Çerçevenin baskı gibi rahatsızlık verici bir duruma neden olmadığından emin olun. Biz de size tarz bir gözlük fark yaratır demeyelim!