Sürüş için Geliştirilen Gözlük Camları

ZEISS sürüş için optimize edilen yeni bir gözlük camı geliştirdi. Ve bu cam, sadece özel koşullar için üretilmiş değil aynı zamanda günlük kullanımınıza da uygun bir ürün. Gözlük kullanıcıları için sürüşü daha emniyetli ve rahat kılan üç önemli özellik sunuyor. DAHA İYİ GÖRME ekibi DriveSafe'in geliştirilmesinde çalışan Bilimsel Çalışmalar ve Teknik Pazarlama Sorumlusu Dr. Christian Lappe ve DriveSafe/Teknoloji ve İnovasyon/Yeni Ürün Uygulamaları Proje Müdürü Frank Mielich ile görüştü.

DAHA İYİ GÖRME: ZEISS'in en son yeniliği DriveSafe gözlük camları. Sürüşe özel gözlük camı üretme fikri nasıl oluştu? Ve neden buna öncelik veriyorsunuz?

Christian Lappe: DriveSafe'in geliştirilmesi daha önceden saptadığımız bir müşteri ihtiyacından doğdu. Anketlerden, gözlükçülerden ve gözlük kullanıcılarından aldığımız geri bildirimler bir çok kullanıcının sürüş sırasındaki görme problemlerinden ötürü kendilerini rahatsız ve hatta emniyetsiz hissettiklerini ortaya koydu. İnsanlar sürüşü daha rahat hale getirecek ve gün boyu kullanıma uygun gözlükler istediklerini söylediler.

Frank Mielich: Sürüş esnasında iyi görmek, görme bozukluğu ve ışığa karşı hassasiyet gibi birçok faktörü içinde barındıran karmaşık bir durumdur. Çoğu sürücüyü etkileyen özel görme problemlerinin tüm sürücüler için aynı derecede sorun olup olmadığını öğrenmek istedik. Sürüş esnasında daha iyi görme ve yola çıktıktan sonra karşılaşılan zorluklar hakkında Almanya ve ABD'de içine alan geniş bir pazar araştırması yaptık. İnsanların şikayet ettiği problemlerin yoğunluğu belirgin bir şekilde belli noktalara odaklanması bizi şaşırttı. Özellikle gün doğumu veya akşam karanlığında, yağmurlu, karlı havalarda veya gece vakti gibi az ışıklı koşullarda şiddetlenen kamaşma sıkıntısına bir de bu şartlarda daha az görüyor olduğumuz gerçeği eklenince, sorunun boyutu daha da büyümektedir. Bu durumu birçoğumuz zaman zaman tecrübe etmişizdir.

Christian Lappe: Bunun dışında bazı progresif gözlük camı kullanıcıları gözlüklerinin direksiyon başında ihtiyaç duyulan dinamik görüşün bir parçası olan hızlı baş ve göz hareketlerine uyum sağlayamadığını hissetmektedir. Klasik progresif gözlük camlarının sağladığı sınırlı görme alanının geliştirilmesi gerektiğini fark ettiler. İşte bunlar sürüş için daha iyi görmeyi geliştirmeye karar verirken karşılaştığımız konu ve problemlerdi.

DAHA İYİ GÖRME: Peki bu gözlük camlarında geleneksel camlarda olmayan ne var? DriveSafe gözlük camları sürüşü daha rahat ve böylece daha emniyetli hale nasıl getiriyor?

Christian Lappe: DriveSafe gözlük camlarının geliştirilmesi üç ayaktan oluşuyor:

1. göz bebeklerimizin daha az ışıkta nasıl tepki verdiği ve gördüklerimizin kalitesinin az ışıklı koşullardan nasıl etkilendiğini anlamak,
   
2. sürüş esnasında rahatsızlık oluşturan kamaşma,
   
3. progresif gözlük cam kullanımında takarken tecrübe edilen sürüşteki özel durum.
   

Projenin geliştirilmesindeki temel bakış açısı göz bebeklerimizin oynadığı rolün daha iyi anlaşılmasıydı. Göz bebeği çapının ortamın ışık koşullarına göre değiştiğini biliyoruz. Örneğin az ışıklı koşullarda göz bebeklerimiz büyür. Gözümüzün içine daha fazla ışık almak için göz bebeklerimizi genişletme kabiliyeti de gördüğümüz resmin kalitesini etkiler. Bunu biraz da kamera mercek apertürünü ayarlayarak kamera sensörüne ne kadar ışık geleceğini kontrol ettiğimiz fotoğrafçılık sanatı gibi düşünebilirsiniz. Ancak bu ayar aynı zamanda alan derinliğini de etkiler. Siz mercek apertürünü açtıkça alan derinliği sığlaşır. Göz bebeklerimiz de benzer refleksler gösterir. Göz bebeklerimiz daha fazla ışık alacak şekilde büyür ve alan derinliği de azalır. Ayrıca, periferik bölgelerde ışık göz merceği tarafından farklı şekilde kırılır. Işınlar retinada düşmesi gereken yere düşmez ve eğer göz bebekleriniz ciddi oranda genişlediyse görmeniz kısıtlanır.

Bu yüzden DriveSafe'i geliştirirken göz bebeklerimizin büyüdüğü zayıf ve az ışık koşullarında görme performansı sağlamak için gözlük camı tasarımını yeniden optimize ettik. Bu optimize edilen tasarım özellikle progresif gözlük camları kullanırken çok önemlidir ve bu tasarım DriveSafe'in az ışık koşullarında bile rahat görme amacını destekliyor. Çalışmamızın sonucu olarakLuminance Design^® teknolojisi'ni elde ettik.

Frank Mielich: Geliştirme sürecinin ikinci ayağı ise kamaşma sorununun ele alınmasıydı. Kamaşma genel olarak ikiye ayrılabilir. Birinci olarak 'engelleyen kamaşma' ki parlak ışıkta olduğu gibi görmeyi tamamen engelleyen psikolojik bir kamaşmadır. Diğer tarafta ise 'rahatsız edici kamaşma' ki insanlar için sevimsiz, sinir bozucu veya rahatsız edici psikolojik bir kamaşma türüdür. Karşıdan gelmekte olan araç farları veya sokak lambaları sürücüler tarafından çoğu zaman bu tür rahatsız edici kamaşmalara sebep olarak bildirilmiştir.

Engelleyen kamaşma söz konusu olduğunda, gözlerimizi korumak için iki basit ve etkili çözümden bahsedebiliriz. Gözlerimizi kapatır veya gözlerimizi ışık kaynağından kaçırırız. Bu hassas bir tepkidir ve günlük kullanılan gözlük camları için de sorun teşkil etmez. Üzerine yoğunlaştığımız kamaşma türü ise insanların sevimsiz ve sinir bozucu bulduğu rahatsız edici kamaşma idi. Bu duruma verilebilecek en iyi örneklerden biri olarak az ışıklı koşullarda karşıdan gelen araçların farlarını verebiliriz. Pazar araştırmaları tarafından desteklenen bilimsel kanıtlar özellikle LED veya Xenon H.I.D ışıklardan gelen parlamayı işaret etmektedir. (H.I.D: Yüksek Yoğunluklu Deşarj) ışık kaynakları. Burada ışığın spektral bileşiminin önemli bir rol oynadığı görülmektedir. LED veya Xenon HID gibi modern ışık kaynaklarının ışık tayfının yüksek enerji spektralı kısmında 440-470 nm spektral bandında farklı ışık emisyonu gösterdiği görülmüştür.

Christian Lappe: DriveSafe kaplaması, ışık tayfının kamaşmaya sebebiyet veren parçası olan kısa dalgalı ışığı seçerek zayıflatılmasını sağlar. Önemli: Bu kaplamaya sahip olan gözlük camları gün ışığında da takılabilir ve günlük kullanım için de son derece uygundur.
Açıkça görüldüğü gibi, bu gözlük camları otomobil kullanımı için de tüm standartları sağlamaktadır.

Frank Mielich: Ve DuraVision^® DriveSafe kaplaması seçkin DuraVision^® Platinum kaplamamızın sunduğu sağlamlık ve temizlik özelliklerinin tümünü içermektedir!

Christian Lappe: Geliştirme sürecinin üçüncü ve sonunca ayağı ise progresif gözlük camlarının sürüş için optimize edilmesiydi. Araç kullanırken görmemiz daha uyarılmış bir modda olma eğilimindedir. Sürüş normale göre daha zorlu ve konsantrasyon isteyen bir aktivitedir, çünkü gözlerimiz için çok dinamik bir aktivitedir. Bakışımızı ve dolayısıyla da dikkatimizi yoldan kaçırır ve kontrol paneline bakarak gözlerimizi bir sağ dış aynaya bir dış sol aynaya bir dikiz aynasına ve sonra da tekrar yola çeviririz. Ve bunların hepsini çok hızlı bir şekilde yaparız. Progresif gözlük camlarının görüş alanı kullanıcının tüm açılarda net, doğal ve rahat görüşe sahip olmasını sağlamalıdır. İşte bu sebeple gözlük camı tasarımını sürücülerin özel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için optimize etmeye odaklandık. Fakat aynı zamanda sürücülerin araçlarından indiklerinde gözlüklerini değiştirmelerini de istemedik. DriveSafe progresif gözlük camlarının uzak görüş ve geçiş alanları sürücünün göz hareketlerini en iyi şekilde destekleyebilmek için bilinçli olarak geniş yapılmıştır. Aynı zamanda gözlük camının yakın görme alanı da okuma gibi faaliyetler için genişletilmiş ve böylece tüm gün kullanılabilir hale gelmiştir.

DAHA İYİ GÖRME: Bu tür camları nasıl test ediyorsunuz?

Frank Mielich: DriveSafe'i geliştirme süreciyle ilgili bahsettiğimiz üç kilit konu hakkında bize mümkün olan en iyi değerlendirme olanaklarını sağlayan bir dizi bilimsel analize tabi tutuyoruz. Test kullanıcıları her bir tasarım karakteristiğinin sürüş esnasında görüşlerini nasıl etkilediğini ve DriveSafe prototipinin görme performanslarında önemli bir değişikliğe sebep olup olmadığını denediler ve doğruladılar. DriveSafe ürününün son haline işte böyle ulaştık.

Ayrıca insanların hangi durumlarda kamaşma yaşadığı hakkında da araştırmalar yaptık. Rahatsız edici kamaşma söz konusu olduğunda insanları 'ağrı eşiği' nedir? Harfleri okuyamayacak duruma gelmeden önce kamaşma yoğunluğu hangi dereceye çıkmış olmalı? Ve bu durum farklı ürünler, kamaşma yoğunluğu ve kaplamalar/filtreler karşısında nasıl değişiyor? Gözlük camı prototiplerini, görmeyi nasıl etkilediklerini anlamak için etraflıca test ettik. Prototiplerimizi çok sayıda test kullanıcısıyla ve çok geniş bir anketle deneyerek kişisel geri bildirimler aldık. Çalışmadaki en önemli şeylerden biri de insanların bu yeni gözlük camlarını kullanırken sürüş esnasında ve günlük kullanımda kendilerini nasıl hissettikleriydi. Gerçek hayatın içinden testler çok önemliydi ve bu yüzden iç ve dış ortam kullanıcılarının yaptığı kapsamlı deneylerin bu projenin önemli bir parçası olması için elimizden geleni yaptık.

İnsanların sürüş sırasında gözlerini ve başlarını nasıl hareket ettirdiğine dair analiz yapabilmek için FKFS Research Institute of Automotive Engineering ve Vehicle Engines Stuttgart ile birlikte çalışmalar yürüttük. Sürücülerin bakışlarını nasıl odakladıklarını, tam olarak nereye baktıklarını, bu odaklamayı ne kadar süre koruduklarını ve ayrıca gözlerini ve başlarını nasıl hareket ettirdiklerini anlamak istedik. Tüm bu sorulara cevap bulmak için denekleri özel bir deney aracına yerleştirdik ve sürüş sırasında baş ve göz hareketlerini aracın içine yerleştirdiğimiz kameralarla izledik. Bu sonuçlar bize progresif cam gözlüklerini nasıl optimize edebileceğimizle ilgili kapsamlı bir anlayış kazandırdı.

DAHA İYİ GÖRME: İnsanlar sürüş esnasında neye odaklanıyorlar? Ve odaklarını nasıl değiştiriyorlar? Bu hareketler günlük yaşam aktivitelerinden hangi yönüyle farklılaşıyor?

Christian Lappe: Modern dünya gözlerimizden hep daha fazlasını bekliyor. Çoğu durumda bunun farkında bile değiliz, fakat günümüzde sahip olduğumuz yaşam tarzımız gözlerimizi farklı şekilde çalışmaya zorluyor. Dijital camların geliştirilmesi bu değişime verdiğimiz cevabın bir ürünüdür. Akıllı telefonlar, tabletler ve benzer cihazların bu kadar popüler hale gelmesiyle vaktimizin çoğunda yakın mesafe görüşü kullanıyoruz. Sonuç olarak devamlı ve hızlı bir şekilde dikkatimizi farklı şeylere veriyor ve yakın cisimlerden uzak cisimlere odaklanıyoruz. Bu da uzun vadede gözlerimizi yoruyor ve sonunda göz yorulması belirtileri ortaya çıkıyor.

Araç sürüşü farklı bir görme davranışını beraberinde getirir ve gözlerimizde farklı bir yorulma ortaya çıkarır. Çünkü sürüş sürekli baş ve göz hareketlerini de içinde barındıran dinamik bir görme gerektirir. Bir yandan gözlerimizi yolda tutarken diğer yandan (hem doğrudan hem de aynalar yardımıyla) çevreyi de kontrol etmemiz ve aynı zamanda sürekli kontrol paneli göstergelerine göz atmamız gerekir. FKFS ile yaptığımız çalışmalar sürüş sırasında geçen vaktin %96'sının yola bakarak harcandığını göstermiştir. Bu sonuç bizi şaşırttı çünkü bu yüzdenin daha az olduğunu düşünüyorduk. Örneğin %80 yola bakma ve %20 aynalara ve kontrol paneli göstergelerine bakılacağını bekliyorduk. Fakat yine de bu sonucu güven verici bulduk çünkü gözlerinizi yolda tutmak sonuçta araç sürüşü için en önemli şey! Yine de açıkça görülüyor ki bakışımızı dış aynalara, dikiz aynasına ve kontrol paneline çok kısa bir süreliğine odaklıyoruz. Bu elbette 'normal' bir görme davranışı değil ve gözlerimizi ve tüm görme sistemimizi aşırı derecede yoruyor. Muhtemelen bakışlarınızı ancak İstanbul'un işlek caddelerinden birinde karşıdan karşıya geçerken veya satış sırasında pazarlık kızıştığında bu kadar hızlı kaydırırdınız! Sürüş sırasında gözlerimiz bunu uzun süre ve bazen de zor koşullarda yapmak zorunda kalır.

Bu sebeple sırf bu amaca yönelik üretilen gözlük camlarının daha iyi ve daha rahat görmeyi sağlamasını şaşırtıcı bulmuyorum.

Frank Mielich: Test kullanıcılarının ve ilk DriveSafe gözlük camı kullananların söyledikleri de bu yönde. Sonuç olarak ürün hakkında hem tek odaklı hem de progresif gözlük camı kullananlardan aldığımız müthiş olumlu geri bildirimlerden kesinlikle çok memnun olduk. Ve tabi ki DriveSafe ürün yelpazesinde yüzü saran eğimli gözlükler için de özel gözlük camları bulunuyor.

DAHA İYİ GÖRME: Sizin için DriveSafe'in geliştirilmesi sırasında en heyecan verici an hangisiydi?

Frank Mielich: Küçük bir uzman grubuyla bazı prototip versiyonlarını farklı gözlük camı tasarımı ve kaplama kombinasyonlarıyla (2x2 kombinasyonlar) denemeye başladık. Bir projedeki heyecan verici, belki de en heyecanlı an yeni ürünü kendiniz test ettiğiniz andır. Teoriden pratiğe geçiş yaptığınız bu an bir sürü bilinmeyenle doludur ama yine de heyecan vericidir.
O gün test ettiğim gözlük camlarını yanıma aldım ve işimi bitirip aracımı eve doğru sürerken kendim denedim. İlk versiyonu pek beğenmemiştim ve aracımın xenon farlarının önünde bir sonraki kombinasyonu denedim. Ve bu muhteşem bir histi! Kendi kendime şöyle düşündüm: Evet, gerçekten önemli bir şey bulduk...